آقای دکتر عباس شاهسونی عضو هیات علمی گروه مهندسی بهداشت محیط و دانشکده بهداشت و ایمنی و رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت در مصاحبه ای با روابط عمومی دانشکده بهداشت و ایمنی به مناسبت 29 دی روز هوای پاک اعلام نمودند:

امروزه آلودگی هوا یکی از مسائل عمده شهرهای بزرگ جهان شده است. گسترش شهرنشینی، افزایش جمعیت، رشد بخش های صنعتی، حمل و نقل و الگوهای مصرف نامناسب، نگرانی ها را نسبت به تشدید آلودگی هوا افزایش داده است که این آلودگی ها تاثیرات نامطلوبی بر سلامتی، رفاه و بهره وری جامعه دارد. آلودگی هوا یکی از عوامل خطر محیطی مهم می باشد، جوامع از طریق کاهش سطح آلاینده های هوا می توانند بار بیماری های مربوط به سکته، بیماری های قلبی، سرطان ریه و بیماری های تنفسی حاد و مزمن را کاهش دهند. در حال حاضر 92 درصد از جمعیت جهان در کشورهایی زندگی می کنند که در آن سطح آلودگی هوا (غلظت ذرات معلق PM_2.5   بالاتر از رهنمود سازمان جهانی بهداشت (10 میکروگرم در متر مکعب) است و در کشورهای با سطح درآمد متوسط و پایین خطر بیشتری وجود دارد. مواجهه با ذرات معلق بطور میانگین باعث کاهش 8/1 سال از امید به زندگی در مردم دنیا می شود.

آلودگی هوا در سطح جهان، به عنوان چهارمین علت مرگ زودرس پس از فشار خون بالا، مصرف دخانیات و سوء تغذیه می باشد و دومین علت اصلی مرگ و میر ناشی از بیماری های غیر واگیر پس از استعمال دخانیات شناخته شده است. براساس آخرین برآورد موسسه معتبر موسسه بار بیماری ها به ترتیب 26 درصد از مرگ های بعلت سکته مغزی، 20 درصد از مرگ های بعلت بیماری های ایسکمیک قلبی (IHD)، 19 درصد از مرگ های بعلت سرطان ریه،  20 درصد از مرگ های بعلت دیابت، 30 درصد از مرگ های بعلت عفونت های تحتانی دستگاه تنفسی و 40 درصد از مرگ های بعلت بیماری های مزمن انسداد ریوی منتسب به مواجهه طولانی مدت با آلودگی هوای آزاد می باشد. در سال 2019 از هر 9  مرگ، یک مورد بعلت آلودگی هوا می باشد.  آلاینده های هوا که از مهمترین نگرانی های بهداشت عمومی هستند شامل ذرات معلق (PM) ، ازن تروپوسفریک سطح زمین (O₃) ، دی اکسید نیتروژن (NO₂) و دی اکسید گوگرد (SO₂) هستند که می توانند بسیاری از اندام ها و سیستم ها را تحت تأثیر قرار دهند. شواهد زیادی در خصوص ارتباط بین این آلودگی ها و  اثرات  قلبی عروقی و تنفسی وجود دارد. سایر پیامدهای احتمالی سلامتی شامل اثرات متابولیکی(دیابت) ، تصلب شرایین ، اختلال در رشد عصبی و ریه در کودکان و حتی ارتباط با بیماری های تخریب عصبی می باشد.

ایشان در ادامه گفتند: براساس آخرین برآورد موسسه معتبر موسسه بار بیماری ها مواجهه طولانی مدت با ذرات معلق PM_2.5 در کشور ایران سالیانه باعث 41700 مرگ زودرس می شود و تعداد مرگ منتسب به ذرات معلق PM2.5 به ازای هر 100 هزار نفر جمعیت 63.1 نفر می باشد. بر طبق این گزارش میانگین غلظت ذرات معلق PM_2.5 در کشور ایران بیش از 8/3 برابر رهنمود سازمان جهانی بهداشت می باشد.  نتایج مطالعه ای که در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت انجام پذیرفت نشان می دهد که جزء مرگ منتسب به آلودگی هوا در شهر ایران بطور میانگین 67/7 درصد می باشد. همچنین نتایج این مطالعه نشان می دهد غلظت ذرات معلق در شهرهای ایران طی سال های 1398 و 1399 نسبت به سال های قبل افزایش یافته است.

مطابق با آخرین گزارش بانک جهانی در سال 2018، براساس داده های غلظت ذرات معلق شهر تهران، هزینه های سلامت (مرگ و بیماری) آلاینده ذرات معلق (PM2.5) در شهر تهران سالیانه، 6/2 میلیارد دلار می باشد. مطابق این گزارش در صورتی که غلظت ذرات معلق ذرات معلق (PM2.5) در شهر تهران از 35 میکروگرم در متر مکعب به 10 میکروگرم در متر مکعب (رهنمود سازمان بهداشت جهانی) کاهش یابد سالیانه هزینه های سلامت (مرگ و بیماری) ناشی از آلاینده ذرات معلق به میزان 6/1 میلیارد دلار کاهش می یابد. نتایج مطالعه ای که در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت انجام پذیرفت نشان می دهد که مجموع سال های عمر ازدست رفته بعلت مواجهه طولانی مدت با ذرات معلق PM2.5  در 25 شهر منتخب کشور برابر با بطور میانگین 486289 سال می باشد. همچنین هزینه اقتصادی مرگ های منتسب به آلودگی هوا 5780 میلیون دلار می باشد.

کیفیت پایین هوا یک عامل خطر مهم برای بیماری های حاد و مزمن تنفسی و قلبی عروقی است. افرادی که بیماری های  زمینه ای دارند و در مناطق با هوای آلوده زندگی می کنند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری شدید عفونت کووید-19 قرار دارند. نتایج مطالعه ای که در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انجام پذیرفت نشان می دهد که 62 درصد نمونه های هوای اخذ شده از اماکن عمومی و 67 درصد نمونه های هوای اخذ شده از سیستم حمل و نقل شهر تهران به ویروس سارس کرونای جدید آلوده بودند که نشان دهنده این است که حضور در این اماکن امکان ابتلا به بیماری کووید-19 را افزایش می دهد.

بر اساس مطالعات و شواهدی علمی، آلودگی هوا عامل اصلی تعیین کننده افزایش بیماری هایی مانند آنفلوانزا و کووید-19 است، زیرا افزایش آلودگی هوا  می تواند آسیب پذیری دستگاه تنفسی افراد را افزایش دهد و همینطور باعث تشدید دیابت و بیماری های تنفسی شود که با نرخ بالاتر مرگ و میر ناشی از کووید-19 همراه است. به همین دلیل اتحادیه بهداشت عمومی اروپا هشدار داده است  افرادی که در شهرهای آلوده زندگی می کنند بیشتر در معرض خطر کووید-19  قرار دارند.

دکتر شاهسونی در خاتمه گفتند: همانطور که اشاره شد در حال حاضر به دلیل تغییر فصل و افزایش آلاینده های هوا به خصوص در کلان شهر ها  و شهرهای صنعتی با دو مشکل آلودی هوا و اپیدمی کووید-19 مواجه هستیم و میزان مراجعات افراد به مراکز درمانی هم به دلیل آلودگی هوا  و تشدید مشکلات تنفسی و قلبی و عروقی  و هم کووید –19 افزایش می یابد. بنابراین ، آلودگی هوا یک عامل اثرگذار بر ابتلا و مرگ ناشی از کووید 19 می باشد. نتایج مطالعات نشان می دهد که بین آلودگی هوا و عفونت COVID-19 رابطه آماری معنی داری وجود دارد. مواجهه كوتاه مدت با غلظت هاي بالاتر PM_2.5 ، PM₁₀ ، CO ، NO₂ و O₃ با افزايش خطر ابتلاو مرگ بعلت کووید –19 همراه است. نتایج مطالعه ای که در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی  و گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت انجام پذیرفت نشان می دهد که مواجهه با آلودگی هوا باعث 6 الی 15 درصد افزایش موارد ابتلا به کووید-19 می شود.