ماه رمضان، بهانه ای است برای تجلی بخشایشگری خداوند! سیلی خروشان به راه می افتد تا به تشنگان و دورافتادگان از آب معرفت و رحمت، حداقل جرعه ای برسد و خوشا به حال آنان که غرقة این بحرند. خدایا! به حق پاکان درگاهت، آن چه در این ماه، نصیب بهترین بندگانت می نمایی، به ما هم عنایت بفرما!

 

گزیده ای از آداب این ماه مبارک عبارتند از:

*شکر نعمت

باید همواره در طول ماه مبارک، لطف خداوند در درک این ماه را به خاطر داشت و با سجدة شکر و یا ذکر «الحمد لله رب العالمین»، شکر این نعمت را به جا آورد.

* تلاوت قرآن کریم

این ماه، بهار قرآن است. یعنی باید در این ماه، شاهد شکوفایی قرآن در جانمان باشیم. گام اول در جهت درک قرآن، توجه به معنای ایات است. بسیار مناسب است در این ماه، یک ختم قرآن با معنی داشته باشیم.

* نمازهای مستحبی

در طول این ماه، نمازهای مستحبی فراوانی در ساعات مختلف نقل شده، که در کتاب مفاتیح الجنان توضیحات کاملی در این خصوص آمده است.

*دعا

برای اوقات مختلف این ماه، اعم از شب ها و روزها و نیز بعد از نمازها و... ادعیة مختلفی وارد شده است. یکی از آنها دعای افتتاح است که علاوه بر مضامین عالی و بلندش، همانند دعای ندبه، سرشار از ذکر مولایمان حضرت حجت (ارواحنافداه) و شکوه از دوری از آن حضرت است .

دعای دیگر، دعای ابوحمزه ثمالی است که به تعبیر برخی، دانشگاه معرفت است و شاید در دنیای مناجات، بی نظیرترین سرمایة شیعه باشد و نیز شاید بتوان گفت، اگر تنها عمل انسان در طول ماه رمضان، خواندن حداقل چند صفحه از این دعای شریف در سحرها باشد، بر انجام دیگر اعمال فضیلت دارد.

*اعمال خاص

افطاری دادن

صدقه دادن

خواندن سورة قدر قبل از افطار و سحر

روزی صد مرتبه یا بیشتر صلوات بر محمد و آل محمد (صلی الله علیه و آله)

* آداب خاص برخی از شب ها

شب اول ماه

اعمال بسیاری در کتاب مفاتیح الجنان، به آن اشاره است. اعمالی اعم از غسل و زیارت امام حسین علیه السلام، خواندن دعای چهل و چهارم صحیفة سجادیه (دعایی که امام سجاد علیه السلام هنگام حلول ماه رمضان می خواندند) .

ایام البیض

برای روزها و شب های سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم این ماه هم، اعمال ویژه ای ذکر شده که یکی از آنها خواندن دعای شریف و زیبای «مجیر» است. در روایت آمده که: هرکس این دعا را در این سه روز(یا شب) بخواند، گناهانش بخشیده شود، اگرچه به عدد قطرات باران و برگ درختان و ریگ بیابان باشد.

شب های قدر

دراین شب های عزیز علاوه بر اعمال مشترکی چون غسل، خواندن دو رکعت نماز، قران بر سر گرفتن و احیاء ، خواندن زیارت امام حسین (ع) و ... یکسری اعمال خاص برای هر یک از سه شب قدر نیز نقل شده که باید به کتاب مفاتیح الجنان مراجعه نمود.

شب آخرماه

10 رکعت نمازکه بسیار بافضیلت. به این صورت که در هر رکعت، بعد از حمد، 10 مرتبه سورة توحید خوانده می شود و در رکوع و سجده ها نیز در هرکدام، 10 مرتبه تسبیحات اربعه خوانده می شود. بعد از اتمام نمازها هم، هزار مرتبه عبارت استغفار، گفته می شود(گفتن کلمه «استغفر الله» کافی است.) و بعد هم دعای کوتاهی در سجده خوانده می شود.

شب عید فطر

این شب در نزد اهل دل، به «لیله الجوائز»، یعنی شب پاداش ها معروف است. از امام سجاد (علیه السلام) روایت شده که فضیلت آن، کمتر از شب قدر نیست. در این شب، اعمال بسیاری از جمله غسل و زیارت مخصوصة امام حسین علیه السلام که فضیلت بسیار دارد، وارد شده. همچنین 10 رکعت نمازی که در شب آخر ماه ذکر شد، با مختصر تفاوتی در این شب هم وارد شده و از همه مهم تر، احیاء این شب است به عبادت و بندگی.